Je herkent het misschien wel. Sommige collega’s gaat het altijd voor de wind. Ze maken snel promotie, liggen goed in het team en krijgen alles voor elkaar. Andere collega’s gaat het een stuk minder gemakkelijk af. Ze worden achtervolgd door tegenslag en ze krijgen weinig uit hun handen. Toch tonen zij net zo veel inzet als hun succesvolle collega’s. Maar ze worden vaak tegengewerkt door teamleden, krijgen nauwelijks iets van de grond en oogsten weinig waardering.

Misschien herken je jezelf in een van de beschreven situaties. Waar komen toch die verschillen vandaan? Waarom lijkt de ene persoon voor het geluk geboren en de andere niet? Waarom hebben sommige mensen tegenslag en gaat het anderen voor de wind? Wie stelt zich deze vragen niet van tijd tot tijd?

Steeds vaker hoor je dat karma hier wellicht een rol speelt. Karma is als term in onze westerse maatschappij al aardig ingeburgerd. Maar wat zou men precies bedoelen? Wat is karma eigenlijk? En hoe werkt het?

Karma: de wet van de onafwendbare gevolgen
Als je oude kennisbronnen raadpleegt, dan ontdek je dat karma als begrip in vrijwel alle culturen voorkomt. Het woord karma (afkomstig uit het Sanskriet, letterlijke betekenis: handeling) heeft betrekking op een van de belangrijkste en universele ‘grondleringen’ aan de hand waarvan de zin van het menselijk leven en zijn schijnbare onrechtvaardigheden kunnen worden verklaard. Karma vat in één woord het principe van actie en reactie - de wet van de onafwendbare gevolgen - samen. Een principe waarin elk mens verantwoordelijk is en blijft voor zijn handelingen. Elke handeling heeft een gevolg. Uiteraard voor degene die de handeling ondergaat, maar ook voor degene die de handeling verricht. De aard van het gevolg is gelijk aan de aard van de handeling, maar tegengesteld van richting. In onze taal vinden we verschillende gezegden die het principe van karma verwoorden. Wie goed doet, goed ontmoet. Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in.

Het Christendom heeft ervoor gezorgd dat de leer van karma in de loop van de eeuwen in de vergetelheid is geraakt. Christenen gaan ervan uit dat Jezus is gestorven voor de zonden van de mensheid, daarbij alle menselijke zonden op zich nemend. In de Rooms Katholieke kerk was het vroeger gebruikelijk om je zonden af te kopen via een zogeheten aflaat. Tegen een materiële vergoeding verkreeg je vergiffenis van alles wat je verkeerd had gedaan.

Toch vinden we ook in de bijbel een hele duidelijke verwijzing naar het karma-principe: Het Nieuwe Testament formuleert het met de welbekende woorden van Paulus in zijn Brief aan de Galaten, Hoofdstuk 6, vers 7: ‘Want zo wat de mens zaait, dat zal hij ook maaien’.

Karma en reïncarnatie: is er verband?
Nu zou je tegen het karma-principe kunnen inbrengen dat ook mensen die een voorbeeldig leven leiden, soms geplaagd worden door tegenspoed. De verklaring hiervoor moet worden gezocht in een ander oud principe dat in de vergetelheid is geraakt: reïncarnatie. De leer van reïncarnatie gaat ervan uit dat we als mens niet slechts eenmalig leven, maar dat leven en dood elkaar voortdurend afwisselen. In elk leven verrichten we handelingen en die handelingen hebben hun gevolgen - vroeger of later, in hetzelfde leven of in een volgend leven. Het leven overstijgende karakter van karma heeft tot gevolg dat we in dit leven het karma van een voorgaand leven kunnen ervaren. Omdat we doorgaans geen herinneringen hebben aan onze vorige levens en dus de bron van ons karma niet kunnen duiden, komen de dingen die ons overkomen voor het gevoel uit de lucht vallen.

Er speelt nog een aspect mee dat ervoor kan zorgen dat mensen met een groot hart voor anderen soms toch te maken krijgen tegenslag. Vergelijk het leerproces van het leven met het leerproces op school. Op school worden we elk jaar getoetst op onze verworven vaardigheden. Hoe hoger het niveau van het leerproces, hoe moeilijker de toetsen en examens. Wie bewust kiest voor een hogere opleiding en zijn school met succes afrondt, kan later rekenen op een betere baan met een beter salaris. Evenzo, wie bewust werkt aan het veredelen van zijn handelingen, wordt op zijn bekwaamheid beproefd. Een versnelde geestelijke groei gaat gepaard met versneld inlossen van karma.

Voorkom dat je terugvalt in oude patronen
De uitdaging is om deze verzwaarde beproevingen te doorstaan en niet terug te vallen op oude patronen. Dat lijkt gemakkelijker dan het is. We kennen allemaal wel de gevoelens van wraak als ons iets negatiefs wordt aangedaan. We zijn dan geneigd om met gelijke munt terug te betalen, onbewust van de consequentie dat we daarmee in onze eigen voet schieten. Jezus deed ooit de uitspraak om iemand die ons op de wang slaat, de andere wang toe te keren. Voor de meesten van ons een vreemde uitspraak, wat zouden we daarmee immers bereiken behalve pijn in onze kaak? Gezien in het licht van karma echter, zouden we op deze manier geen nieuw negatief karma veroorzaken waar we later de wrange vruchten van plukken. En als de aanvaller daadwerkelijk nog een keer zou slaan, zouden we ook nog wat extra karma opruimen...

Kan karma ook positief zijn?
Karma hoeft overigens beslist niet vervelend of negatief te zijn zoals vaak wordt gedacht. Karma is een neutraal begrip. Elke handeling heeft een gevolg van gelijke aard. Goede, onzelfzuchtige handelingen, hebben dus een goed gevolg. Zouden we een collega helpen zijn werk beter of gemakkelijker te doen, dan is onze beloning in de nabije of verdere toekomst van gelijke aard. Laten we niet wanhopen als die beloning op zich laat wachten. Gezien het onafwendbare karakter van karma zal het nooit verdwijnen. Als je een steen in de lucht gooit, komt hij altijd weer op de grond. Zelfs als die steen op een dak terechtkomt. Hij kan honderden jaren op het dak blijven liggen, maar ooit komt hij weer op de grond… Wat in het vat zit, verzuurt niet. Karma is niets anders dan het herstel van harmonie en balans, net zoals communicerende vaten met vloeistof altijd weer met elkaar in evenwicht komen.

Uitgaand van het bovenstaande, zouden we heel anders tegen de gebeurtenissen in ons leven kunnen aankijken. De dingen - van welke aard dan ook - die ons overkomen, overkomen ons niet zomaar. Ze zijn het rechtstreekse gevolg van onze eigen daden in het verleden. Moeten we dan een collega die rampspoed ervaart, met rust laten omdat hij zijn karma ondergaat? Nee, dat zou een grote vergissing zijn. Immers, zijn karma kan ook inhouden dat er iemand voorbij komt die hem kan helpen met zijn problemen op de werkvloer. Het nalaten hulp te verlenen, het niet handelen, is evenzeer een handeling - met gevolgen. De aard van die gevolgen laat zich raden.

Hoe bepaal je de kwaliteit van je eigen karma?
We zouden er goed aan doen om even stil te staan bij elke handeling die we (willen) verrichten en bij elke gedachte die we denken. Ook bij het denken? Jazeker. Aan elke handeling gaat immers een gedachte vooraf. Een sterke gedachte mondt uit in een handeling. Een handeling die we vaker verrichten, wordt een gewoonte. Onze gewoontes vormen tezamen ons karakter.

De aard van ons karma hangt op deze manier rechtstreeks samen met de aard en met de ‘kwaliteit’ van onze eigenschappen, onze gewoontes, onze handelingen en onze gedachten.

Als we in de toekomst een beter karma (sommige mensen zeggen: een beter lot) wensen, dan weten we waarmee we nu moeten beginnen...

Tekst: Gilbert Coers

Dit artikel maakt deel uit van een serie publicaties waarin alledaagse zaken op de werkvloer worden belicht aan de hand van oude, in vergetelheid geraakte kennisbronnen. Elk artikel haakt in op een of meer werkgebieden van Parcoers hrm & coaching: loopbaancoaching, outplacement, online assessments, workshops en HR interimdiensten.

Wil je reageren? Mail naar .